Rökfærsluritgerð (eða röksemdaritgerð) er rituð greinargerð þar sem höfundur setur fram rök fyrir ákveðinni skoðun eða afstöðu og styður hana með röksemdum og gögnum. Markmið hennar er að sannfæra lesandann um réttmæti sjónarmiðsins með því að nota skýra uppbyggingu og rökfræðilega greiningu.

Helstu einkenni rökfærsluritgerðar:

  1. Inngangur – Kynnir efnið, setur fram þema og markmið ritgerðarinnar. Oft inniheldur hann meginhugmyndina (tilgátu eða kenningu) sem höfundur ætlar að styðja.
  2. Meginmál – Samanstendur af rökrétt framsettum rökum sem styðja meginhugmyndina. Hér má nota:
    • Rannsóknargögn
    • Tilvitnanir í sérfræðinga
    • Dæmi og hliðstæður
    • Gagnrýna umfjöllun um mótrök
  3. Mótrök og andsvör – Í sterkri rökfærsluritgerð er mikilvægt að taka tillit til gagnraka og svara þeim með góðum rökum.
  4. Niðurlag – Dregur saman helstu rök, undirstrikar mikilvægi niðurstöðunnar og styrkir lokaniðurstöðu.

Tegundir rökfærsluritgerða:

  • Meðmælaritgerð – Þar sem höfundur tekur ákveðna afstöðu og reynir að sannfæra lesandann.
  • Greinandi ritgerð – Þar sem höfundur vegur og metur mismunandi sjónarmið án þess að taka afgerandi afstöðu.

Rökfærsluritgerðir eru algengar í fræðilegum skrifum, stjórnmálaumræðu, lögfræði og fjölmiðlum. Góð rökfærsluritgerð einkennist af skýrleika, rökfestu og sannfærandi framsetningu.